“Dünyalı”nın Doğumu
Son zamanlarda vatandaşlıklarından vazgeçen Amerikalıların sayısının artışı hakkında geniş haber var. Başka ülkelerde yaşayan ve vatandaşlıklarından vazgeçen Amerikalıların sayısı, 2013 yılın ikinci üç aylık döneminde, 1.131’e fırladı. 2012 yılın aynı döneminde bu sayı 189 idi. Tahmini 6 milyon Amerikalı yurt dışında yaşadıklarını dikkat edersek, bu artmış sayı pek yüksek bir rakam olarak sayılmayabilir. Yalnız, bu sayı yinede önemli bir artış tekabül ediyor. Bu artışın sebebi ise önümüzdeki yılda Amerikalı vergi yetkililerin başlatacak yeni daha sıkı mali raporlama düzeni olduğu tahmin ediliyor. Diğer ülkelerden farklı olarak, Amerikalıların hem ikamet ettikleri ülkelerde vatandaş olarak hem de Amerika’da oturan bir sakin olarak vergilendiriliyorlar. Amerikalı vergi yetkilileri ödenmemiş vergiler olarak tahmini 100 milyar doları tahsil etmeyi ümit ediyorlar. Ne kadar amaçları vergi vermekten kaçan zengin kişileri izleyerek bulması, sıradan insanlar bu yeni vakit alan ve masraflı bürokratik işlemleri ile uymak için zorlanıyorlar. Uzun yıllar yurt dışında yaşayan ve çift vatandaşlığa sahip pek çok Amerikalılar, artık Amerikalı vatandaş olarak kalmalarına değmediğini düşünüyorlar.
Pek çok Amerikalı, vatandaşlıklarından vazgeçme kararlarının arkasındaki sebepleri anlatmak için, kendi istekleri ile ortaya çıkmışlar. Ben de, aynı zamanda dünyanın diğer ülkelerinden insanların neden kendi vatandaşlıklarından vazgeçtiklerini öğrenmeyi merak ettim. Bazı sebepler, örneğin pek çok insan yeni benimsedikleri ülkeye çok bağlanmış oldukları çok kolay anlaşılmaktadır. Yalnız kararların arkasında çoğu kez daha özel ve değişik sebepler bulunmaktadırlar.
BBC Haber Magazin’in 2 Ekim 2013 tarihinde yayınlanan “Twenty readers who swiched nationalities” yazısında yirmi okuyucunun neden vatandaşlıklarından vazgeçtikleri ile ilgili makaleleri yer almaktadırlar. Bu kişilerin ifadeleri aşağıda özetlenmektedir.
İngiltere’de 13 yıl yaşayan ve çift vatandaşlığına sahip olan bir Türk, Türkiye’de askerlikten muaf tutulması için, Türk hükümeti tarafından talep edilen 6.000 pound sterling’i karşılayamıyordu ve Türkiye’de askerlik zorunluluğunu yerine getirmek istemediğinden Türk vatandaşlığından vazgeçti. Şimdi ise, asker kaçağı olarak yakalanma korkusu olmadan, Türkiye’ye turist olarak rahat ziyaret edebilir. Bir Belçikalı, askerlik zorunluluğu yerine getirmemek için, yıllar önce Belçika vatandaşlığından vazgeçti ve şimdi bir İngiliz vatandaş olarak Brazil’de yaşıyor. Bir Singapurlu da askerlik ve yedek birlik zorunlulukları yüzünden Singapur pasaportunu geri verdi ve İngiliz vatandaşlığına geçti.
Bir çok ülkenin, başka ülkelerle veya çoğu ile çift vatandaşlık anlaşmaları yok, ve insanlar, politik, ekonomik veya başka pratik sebeplerden dolayı, seçim yapmak zorundadırlar. Slovakya, Slovakya’da yaşayan etnik Macarların Slovak vatandaşlığını almalarını engellemek için, son zamanlarda çift vatandaş haklarını geri almış. Bir Çin vatandaş, Avustralya vatandaşlığı alınca, Çin vatandaşlığından vazgeçmek zorundaydı.
Bir İrlandalı ve bir Avusturyalı, İngiliz resmi kurumlarda görev alacaklar için, İngiliz vatandaşı olmak zorundaydılar. Yalnız, İngiltere’deki krallara göre söz konusu bu görevler için çift vatandaşlık kabul edilmiyor ve bu kişiler kendi vatandaşlıklarını bırakmak zorunda kaldılar. Avusturyalı aynı zamanda Avusturya’da askerlik zorunluluğun yerine getirmek istemiyordu.
Bazı insanlar seyahat etmek için daha fazla özgürlük istemektedirler. Bir Rus, vize olmadan 160 civarında ülkeye seyahat edebilmek için, Çek vatandaşlığına geçti. Şimdi ise Çin’de yaşıyor ve orada, Japonların dışında, herkesin vizeye ihtiyaç olduğunu görmektedir. Bir Hintli, Hong Kong pasaport için, Hint pasaportu geri verdi. Bunun sebebi Hintlilerin pek çok ülkeler için vizeye ihtiyacı olmasıdır. Bir Zimbabwe vatandaşı, hava limanlarında sürekli Avrupalı ve İngiliz yetkililer tarafından sorgulandığı için, Zimbabwe vatandaşlıktan vazgeçip İngiliz vatandaşlığına geçti.
Katkıda bulunan BBC okuyucularından bazıları, doğdukları ülkelerin vatandaşlıklarından vazgeçtikleri için üzgün olduklarını söylediler. Diğerleri hiç pişman olmadıklarını söylediler. Dünyanın artık daha küçük bir yer olduğunu söyleyen ve kendini bir dünya vatandaşı olarak gören bir okuyucu ile aynı fikirde olduğumu söyleyebilirim. Doğrusu, dünyada seyahat ve komünikasyon imkanları giderek daha kolay olunca, kendi doğdukları ülkelerin dışından olan insanlarla evlenen insan sayısı artacaktır.
Bazı tanıdığım aileler gerçekten uluslararası oluşumları var. Sanki hemen hemen her aile üyesi başka ülkeden birisi ile evlidir. Türk bir bayanla evlenerek ve çift vatandaşlık çocukları büyüterek, daha birleşik bir dünya için katkıda bulunmaktan kendimle gurur duyuyorum. Kardeşim de bir Türk Ermeni ile evli olup iki çocuğu var.
Herkesin başka ülkenin vatandaşı ile evlenmek zorunda olmalarına sık sık takılıyorum. Böyle bir uygulama hakikaten dünya vatandaşının doğumuna sebep olacaktır ve dünyanın her yerinde olan savaşları sona verecektir. Teknoloji değişik milletlerden olan bütün insanları birbirine daha yakın hale getirmektedir. Bilgiyi paylaştıkça her yerde engeller ortadan kalkıyor. Dünya vatandaşının gelişi kaçınılmazdır. Vatandaşlarının göçü ve başka ülkeleriyle olan bağlılığını kısıtlayarak, ülkeler bu bütünleşmeyi geciktirmeyeceklerini ümit ediyorum.